ΠΑΤΡΙΚΑΙ ΝΟΥΘΕΣΙΑΙ-ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ

[Silver]

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι΄.

Περί Υπερηφανείας, Αυτομεμψίας και Ταπεινώσεως.

4η. Επειδή έχομεν φανερά, είτε χωρίς να το καταλαβαίνωμεν, κρυμμένην υπερηφάνειαν, θέλοντας ο Θεός να μας καθαρίση από αυτήν την δυσώδη κατάστασιν, ξεσηκώνει φουρτούνα δια να πετάξη όλα τα «κατακάθια», που μαζεύτηκαν εν καιρώ αμελείας ψυχής κυρίως. Εις την θάλασσαν πετούν, ιδίως εις τα λιμάνια, όλα τα σκουπίδια και ακαθαρσίας, και εάν έλειπαν αι φουρτούναι, η θάλασσα θα εγίνετο πηγή λοιμικών νόσων, αλλά το ότι η θάλασσα είναι καθαρή και υγιεινή το οφείλει εις τας κατά καιρούς φουρτούνας. Πνευματικώς δε το αυτό συμβαίνει και με την ψυχήν μας, με την ψυχικήν μας θάλασσαν. Μαζεύονται ακαθαρσίαι σιγά-σιγά από τα διάφορά μας πάθη και απροσεξίας, ρίπτει και ο διάβολος τα ιδικά του, εμείς δε δεν βλέπομεν πόσαι ακαθαρσίαι εμαζεύθησαν. Ο Θεός όμως γνωρίζει και θέλοντας να μας καθαρίση, ξεσηκώνει φουρτούναν ανάλογον με το μάζωμα των ακαθαρσιών και τοιουτοτρόπως καθαρίζει την ψυχικήν θάλασσαν. Ενίοτε βλέπομεν μετά τον πειρασμόν, όταν με υπομονήν τον περάσωμεν, ανάλαφρην την ψυχήν μας, γαληνεμένην και χαρούμενην. Χρειάζεται και εκ μέρους μας προσοχή, να μη μαζεύωνται ακαθαρσίαι, δια να μη χρειάζωνται και ανάλογοι φουρτούναι. Ξεσηκώνονται και εις τους αγίους φουρτούναι, αλλά άλλης φύσεως, εκείναι έχουν άλλον σκοπόν, το πότε να τους βοηθήση ο πειρασμός να γίνουν περισσότερον άγιοι ή προς δόξαν των πιο μεγάλην ή αν πρόκειται να δοξάσουν τον Θεόν πιο πολύ ή περί ορθοδοξίας τρικυμίαι κ.λ.π.
Πρόσεχε, παιδί μου, να έχης ταπείνωσιν πολλήν, υπακοήν εις τας συμβουλάς του Γέροντος, αγάπην γενικήν και να μη πιστεύης τον λογισμόν σου ποτέ, αλλά να ακολουθής πιστώς τας υποδείξεις του Γέροντός σου.

[Silver]

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι΄.

Περί Υπερηφανείας, Αυτομεμψίας και Ταπεινώσεως.

5η. Ποτέ μη ξεθαρρεύσετε εις τον εαυτόν σας, ποτέ μη παραδεχθήτε λογισμόν ότι είσθε καλοί και ενάρετοι.
Μέμφεσθε τον εαυτόν σας, κατηγορείτε τον εαυτόν σας μέσα σας, όπως θανατώσετε το εγώ, το οποίον είναι το τείχος, που φράζει τον ήλιον της δικαιοσύνης, τον Χριστόν, ώστε να μη φθάνουν αι ακτίνες, δια να φωτισθή ο νους μας εις την θεογνωσίαν και εις την αυτογνωσίαν.
Την ταπείνωσιν εις πάντα αγαπήσατε, διότι το παράδειγμα, μας το εδίδαξεν ο Ιησούς μας, πότε; Ότε διεζώσθη το λέντιον και ένιψε τους πόδας των μαθητών Αυτού και είπε: «Γινώσκετε τι πεποίηκα υμίν;» ( Ιωάν. 13,12 ).
Δηλαδή, όπως εγώ εταπεινώθην νίψας τους υμετέρους πόδας, ούτω και εσείς οφείλετε να ταπεινώσεσθε ο εις εις τον άλλον.

[Silver]

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι΄.

Περί Υπερηφανείας, Αυτομεμψίας και Ταπεινώσεως.

6η. Μάθετε τον καλογερικόν τρόπον της ταπεινώσεως, οσάκις προσταχθήτε από τον Γέροντα, να λέγετε: «να είναι ευλογημένον» και οσάκις σας κάνει την παρατήρησιν, να λέγετε «ευλόγησον».
Δια της ταπεινώσεως γίνεται η συντομωτέρα επαφή με το θείον, διότι λέγει ο Χριστός μας: «Μάθετε απ’ εμού ότι πράός ειμι και ταπεινός τη καρδία και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών» ( Ματθ. 11,29 ).
Η ανάπαυσις της ψυχής, είναι το γνησιώτερον γνώρισμα της υγιούς ψυχής.
Ταπεινωθήτε, εξουθενωθήτε, εξευτελίσατε τον εαυτόν σας, δια να έλθη η ειρήνη του Θεού εις την ψυχήν σας.
Μη δικαιώνετε τον εαυτόν σας, όταν σας ελέγχη ο Γέροντας δι’ ένα πταίσμα σας, αλλά λέγετε «ευλόγησον».

[Silver]

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι΄.

Περί Υπερηφανείας, Αυτομεμψίας και Ταπεινώσεως.

7η. Το ταπεινόν φρόνημα, παιδί μου, ας αγαπήσωμεν και εάν ο Κύριος λυπηθή την γυμνότητά μας και μας στείλη ολίγην προσευχήν και ενδυθή η ψυχή κανένα φόρεμα θεϊκόν, προσοχή χρειάζεται να μη το λερώσωμεν με απροσεξίαν τινά,
δηλαδή με υπερηφάνειαν, με κατάκρισιν, με αμέλειαν, με παρακοήν κ.λ.π., αλλά να προσπαθήσωμεν περισσότερον να το λευκάνωμεν με έργα καλά, ιδίως με το ταπεινόν φρόνημα και την αυτομεμψίαν, που τόσον αρέσκεται ο Θεός εις αυτά, παρά εις τα μεγάλα έργα, που γίνονται με κενοδοξίαν.
Να κάμνης τελείαν υπακοήν, η υπακοή είναι γέννημα ταπεινώσεως, η δε αντιλογία, η φιλονικία, η παρακοή, είναι γεννήματα της υπερηφανείας, τα οποία ο μοναχός πρέπει να μισή, ως πρόξενα μολύνσεως της ψυχής του.

[Silver]

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι΄.

Περί Υπερηφανείας, Αυτομεμψίας και Ταπεινώσεως.

8η. Πάντα εις την προσευχήν σου να ζητής πρώτιστα την ταπεινοφροσύνην να σου χαρίση ο Θεός και να επιμένης εις την αίτησίν σου αυτήν, διότι άνευ αληθούς ταπεινοφροσύνης, δεν κατορθώνεται ουδέν αγαθόν αξιόμισθον.
Καθώς λέγει, παιδί μου, και ο Απόστολος Παύλος: «Τι έχεις ο ουκ έλαβες; Ει δε και έλαβες τι καυχάσαι ως μη λαβών;» ( Α΄ Κορ. 4,7 ), «ακάθαρτος πας υψηλοκάρδιος παρά Θεώ» ( Παροιμ. 16,5 ).
Δια τούτο αγωνίζου, τέκνον μου, κατά του δυστυχούς αυτού πάθους, ταπεινοφρονώντας και σκεπτόμενος πόσην ταπείνωσιν έδειξεν ο Κύριος της δόξης, γενόμενος άνθρωπος και ταπεινώσας τον εαυτόν Του μέχρις ύβρεων και συκοφαντιών και μέχρι Σταυρού.
Αλλά και όλοι οι άγιοι του Θεού άνθρωποι επέδειξαν αρίστην ταπείνωσιν, διο και ηγίασαν και μας επιστοποίησαν ότι ουκ έστιν άλλη οδός του σωθήναι ει μη αύτη. Ό,τι σου δίδει ταπείνωσιν, τούτο ασπάζου, έστω και αν πονέσης και ψυχορραγήσης.
Το τέλος του πόνου θα είναι από Θεού ευλογία και πρόοδος προς την αρίστην των αρετών, την ταπείνωσιν. Εύχομαι ταύτην ο Θεός Ιησούς να σου χαρίση μέσα εις την ψυχήν σου ανεξίτηλον.

[Silver]

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι΄.

Περί Υπερηφανείας, Αυτομεμψίας και Ταπεινώσεως.

9η. Η ουσία όλων, παιδί μου, είναι μία, το ότι βάλλεσαι υπό πνεύματος υπερηφανείας, με τας αδελφάς της κενοδοξίαν και οίησιν και με συνεπικούρους τους αισχρούς και βλασφήμους λογισμούς. Γνώριζε, παιδί μου, ότι το της υπερηφανείας πνεύμα είναι δυσκαταγώνιστον, το της κενοδοξίας πολυκέφαλον και τρίβολον. Όπως και να γυρίσης τον λογισμόν ή τον τρόπον ζωής, θα την εύρης έμπροσθέν σου σαν αγκάθι. Και εάν έτσι έχη το πράγμα, τι πρέπει να γίνη; Ημείς θα μεταχειριζώμεθα κάθε μέσον ή λογιστικόν ή υλικόν προς ταπείνωσιν. Θα πιέζωμεν κυρίως τον λογισμόν μας να σκέπτεται ταπεινά και την απαλλαγήν ή την ελάφρωσιν του πάθους θα την αναθέσωμεν εις την Θείαν Πρόνοιαν να την τακτοποιήση. Ημείς από μέρους μας θα κρατήσωμεν αγωνιστικά, ο δε Θεός αναλόγως του αγώνος μας θα επέμβη αρωγός, βοηθός. Δια το δεινόν πάθος της κενοδοξίας ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέγει: «Κενοδοξία άχρι τάφου», δηλαδή, μέχρι να πεθάνωμεν θα προσβαλλώμεθα υπό της κενοδοξίας, με την διαφοράν, ότι θα είναι εξασθενημένη λόγω της αντιπολεμήσεως και της μακράς πείρας επί του ψεύδους της. Κλαίε ενώπιον του Θεού, να σου χαρίση πνεύμα ταπεινώσεως, διότι μόνον δια ταύτης θα προχωρήσης προς τα άνω, προς την αγάπην του Θεού. Πνευματική πρόοδος δεν είναι τίποτε άλλο, ει μη ταπεινοφροσύνης κατάκτησις. Ο Ιησούς, Θεός ων, εταπείνωσε τόσον χαμηλά τον Εαυτόν Του και ημείς φύσει ταπεινοί, υψωνόμεθα και ωσάν το παγώνι φουσκώνομεν τα πτερά της κενοδοξίας; Αλλά όταν όμως μας ρίξη εις κανένα πειρασμόν, και ίδωμεν την ασχημίαν των ποδών μας, δηλαδή την σαθράν κατάστασιν της ψυχής, τότε αναγνωρίζομεν ποίοι είμεθα εις την φύσιν, το αδαμιαίον γένος και ότι η οφρύς δεν ταπεινώνεται ει μη δια ραπισμάτων και πτώσεων. Τα δάκρυα με το πένθος πολλήν την ταπείνωσιν φέρουν, διο υπόμεινον ζητώντας από τον Δοτήρα των αγαθών: «Μη με περίδης τον άσωτον, ο τεχθείς εκ παρθένου, μη μου τα δάκρυα παρίδης, η χαρά των αγγέλων, αλλά δέξαι με μετανοούντα και σώσόν με». Εύχομαι, ο Ταπεινός τη καρδία Ιησούς να σου χαρίση την καρδίαν Του, δια να την γευθής.

[Silver]

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι΄.

Περί Υπερηφανείας, Αυτομεμψίας και Ταπεινώσεως.

10η. Η ταπείνωσις είναι αρετή θαυμασία, που ευωδιάζει εκείνον που την έχει. Ο έχων ταπείνωσιν έχει και υπακοήν, αγάπην, υπομονήν και κάθε αρετήν.
Όταν θυμώνωμεν ή οργιζώμεθα ή κατακρίνωμεν ή δεν υπακούωμεν, γίνεται φανερόν ότι έχομεν και ανάλογον υπερηφάνειαν και εγωϊσμόν.
Όσον προοδεύομεν εις την ταπείνωσιν, τόσο τα κακά γεννήματα του εγωϊσμού θα υποχωρούν. Ας ταπεινωθώμεν, παιδιά μου, δια τον ταπεινωθέντα δι’ ημάς Κύριον.
Ο Κύριος τόσην ταπείνωσιν έδειξε, μέχρι και Σταυρού, ημείς δε φύσει ταπεινοί, να μη θέλωμεν να σκύψωμεν το κεφάλι εις τον αδελφόν μας, μόνον θέλομεν να γίνεται το ιδικόν μας;
Ας αγαπήσωμεν, ας ταπεινωθώμεν, όπως ο Χριστός, αν θέλωμεν να κατοικήση ο Ιησούς μέσα εις την καρδίαν μας. Ας μη Τον λυπήσωμεν πλέον με εγωϊστικάς εκδηλώσεις.
Ας μη Τον ξανασταυρώσωμεν με εκφράσεις και τρόπους ελλείψεως αδελφικής αγάπης. Όχι πίκρας πλέον εις την αγίαν καρδίαν του γλυκυτάτου Χριστού μας.